De Christelijke Zedigheid

Het apostolaat – een pijler van de Militia Immaculatae

Als Ridders van de Onbevlekte hebben wij de belofte gedaan een gedwee instrument te zijn in de handen van Onze Lieve Vrouw om zo haar glorie te vermeerderen in zovele afgedwaalde en lauwe zielen. Deze zielen kunnen wij met haar hulp op verschillende manieren proberen aan te trekken. Wij moeten trachten Maria zo veel mogelijk na te volgen in haar deugden, door bijv. haar kuisheid, haar ingetogenheid, haar bescheidenheid, haar zedigheid als voorbeeld te nemen in ons dagelijks leven, in ons gedrag, onze gesprekken, onze gedachten

Zoals we weten, vormen het innerlijk en het uiterlijk hierbij een wisselwerking; het één versterkt het ander, het uiterlijk is een uitdrukking, een reflectie van het innerlijk. Als wij werkelijk de uitstraling willen hebben die Jezus van ons verlangt, dan moeten we 100% katholiek zijn. De H. Thomas van Aquino stelt dat ons uiterlijk gedrag betrekking heeft op onze deugd, want het is een aanwijzing, een teken van onze innerlijke gesteldheid (Summa Theologica, II-II, q. 168, a.1). Het lichaam is de spiegel van de ziel. En in het boek Ecclesiasticus staat: “Aan het gezicht kent men de mens, aan de gelaatstrekken de wijze; de kleding van de mens, zijn lachen en gang tonen wat hij werkelijk is” (19, 26-27). De H. Ambrosius zei, dat “de uiterlijke mens de in het hart verborgen mens onthult, zijn lichtzinnigheid, zijn ijdelheid, zijn onrust ofwel in tegendeel zijn ernst, zijn standvastigheid, zijn zuiverheid, zijn bedachtzaamheid (in 1 de Offic., h.18).

Zo is het dat wij door anderen vaak geoordeeld worden op ons uiterlijk. In dit artikel willen we daarom de mode en de manier van kleden onder de loep nemen, zeker nu de lente aangebroken is, de zomer in aantocht en de temperaturen weer oplopen. Onze wijze van kleden is namelijk ook een vorm van apostolaat. Door ons uiterlijk kunnen wij immers de naaste aan het denken zetten, hem stichten en een goed voorbeeld geven. Het is met het goede voorbeeld als met een steen die men in het water werpt en waaromheen dan steeds meer kringen komen. Proberen we ook op dit gebied 100% katholiek te zijn en niet te schipperen, niet te denken: “Hoe kan ik me kleden, zodat het nog net door de beugel kan, nog net gepast, nog net geen zonde is?”

Aanmoedigingen door alle tijden heen

De HH. Apostelen Petrus en Paulus schreven al over de manier van kleden van de vrouw (1 Petrus 3, 1-7 en Paulus: 1 Tim. 2, 9-15), en stellen beiden dat de vrouw passend gekleed moet zijn en getooid niet met teveel opschik in het haar, goud, parels of dure kleding, maar daarentegen met goede werken en een zachtmoedige, ingetogen geest.

Paus Pius XII heeft zich in mei 1941 in een toespraak tot de jonge meisje van de Katholieke Actie van Rome uitgelaten over dit onderwerp. Deze meisjes waren “de kruistocht voor de zuiverheid” begonnen en de Paus feliciteerde hen hiermee:

“In de christelijke strijd zal uw wapen uw voorbeeld zijn! Want het gaat hier wel degelijk om een strijd. De zuiverheid van de zielen die van de bovennatuurlijke genade leven, wordt niet bewaard en zal nooit bewaard blijven zonder strijd. (…) Het is de strijd die zich afspeelt tussen de geest en het vlees. (…) Verkeer niet in de illusie te geloven dat uw ziel ongevoelig is voor opwindingen, onoverwinnelijk voor aantrekkingskrachten en gevaren. (…) Omdat eendracht krachtig maakt, zal slechts een compacte groep, zo talrijk mogelijk, van mensen met vastbesloten christelijke geest en zonder vrees, daar waar hun geweten spreekt en het verlangt, het juk van bepaalde sociale milieus van zich afschudden, zich bevrijden van de tirannie, heden ten dage sterker dan ooit, van allerlei soorten modes betreffende kleding, gebruiken en sociale relaties. (…) God vraagt niet van u buiten de tijd te leven, om onverschillig te blijven voor de eisen van de mode zodanig dat men zich bespottelijk maakt door zich tegen de smaak en de algemene gebruiken van de tijdgenoten in te kleden en zonder zich iets aan te trekken van hun smaak. (…) Wat God van u vraagt is dat u zich ervan bewust bent dat de mode niet uw belangrijkste gedragsregel mag zijn; dat boven de mode en haar eisen er hogere, verplichtende wetten zijn, hogere en onveranderlijke principes, die in geen enkel geval opgeofferd mogen worden aan de pleziertjes of een bevlieging en voor welke de vergankelijke almacht van de afgod van de mode zich moet weten te buigen.”

Ook zei deze paus nog:

“Heel wat gelovige en zelfs vrome vrouwen volgen die of die gewaagde mode en nemen door hun voorbeeld de laatste twijfels weg die andere vrouwen op afstand van die mode hielden en welke mode voor hen een oorzaak van geestelijk verval zou kunnen worden. Zolang bepaalde uitdagende kledingstijlen het trieste privilege blijven van vrouwen met twijfelachtige reputatie durft men ze niet over te nemen. Maar de dag waarop deze kleding gedragen wordt door personen die boven elke twijfel verheven zijn, zal men niet meer aarzelen deze stroming te volgen, een stroming die tot de diepste val kan leiden.”

Ter gelegenheid van de inzegening van de kapel in Leiden merkte Mgr. Bernard Fellay tijdens de preek op dat vrouwen wel bang lijken te zijn een te lange rok aan te doen. Deze bisschop heeft ook enige jaren geleden een algemene oproep gedaan aan alle gelovigen betreffende de mode, een oproep die nog altijd actueel is:

“Zoals we tegenwoordig bij velen constateren is er een indiscrete neiging naar het zich lichter, minder en luchtiger kleden. Het is daarom nuttig enkele ethische principes betreffende dit onderwerp in herinnering te brengen: de onzedigheid is een zonde van schandaal, ergernis en aanstoot en ook oorzaak van zonde door de naaste, waarbij een groot deel van de verantwoordelijkheid ligt bij degene die er de oorzaak van is. Het is onder geen enkele omstandigheid toegestaan onzedige kledij te dragen. Wat men zeker als onzedig moet beschouwen is een jurk of een rok die de knieën niet bedekt als men gezeten is of die door splitten of doorzichtigheid laat zien wat de zedigheid niet toestaat te tonen, te weten het deel van de benen boven de knie. Hetzelfde dient gezegd te worden over kledingstukken, zowel voor vrouwen als voor mannen, die te strak de lichaamsvormen omspannen.”

Wat betreft het décolleté, te ver open geknoopte overhemden en ontblote schouders merkte de kardinaal-vicaris van Paus Pius XI op: “Een jurk waarvan het décolleté meer dan twee vingers onder het begin van de hals gaat en die de armen niet ten minste tot de elleboog bedekt, kan niet betamelijk genoemd worden”. (zie ook: Monstrans Antwerpen, 6 juni 2016)

Let op: een hoge vertegenwoordiger van de Kerk spreekt hier over het bedekken van de arm tot ten minste de elleboog. Dit moge ons overdreven toeschijnen of van vroeger tijden en ons doen besluiten hieraan geen gevolg te geven. Maar als we het zelf beter denken te weten dan deze vertegenwoordiger van God, van de Kerk, is dat dan geen hoogmoed? Laten we liever bedenken dat het wél gevolg geven aan deze opmerking een akte van gehoorzaamheid en van nederigheid is en een mooi offer om te brengen tot eerherstel voor begane zonden op dit gebied. Het is ook zichzelf overwinnen, een dagelijks sterven aan zichzelf, “quotidie morior”, zoals de H. Paulus zegt.

En denken we aan onze priesters, die ook in de zomer en soms in volle zon in toog lopen, met lange mouwen, en niet zo gemakkelijk iets anders aan kunnen doen of uit kunnen doen als de gelovigen. We kunnen onze inspanning ook voor hen opofferen. Tevens is het voor priesters prettiger dat dames zich passend kleden, want ook zij kunnen als mens ten prooi vallen aan bekoringen. Letten we daarom goed op of onze kleding wel gepast is. Bij dames is het vaak wat moeilijker dan bij heren, omdat er niet zoveel keuze is in kleding. Zo gebeurt het bijvoorbeeld dat de rok wel over de knieën valt bij het staan en het zitten, maar bij een kniebuiging de stof zodanig omhoog kruipt dat de knie en een deel van het bovenbeen zichtbaar zijn, wat niet de bedoeling is. Dit gebeurt vooral bij rechte, wat strakkere modellen (model kokerrok, wikkelrok, lange rok met split, stewardessenrok). Mijden we als vrouw ook zoveel mogelijk de broek, omdat dit eigenlijk kleding voor de man is en schipperen we ook niet door een strak aansluitende legging of maillot aan te doen met daarover een (te korte) rok, want zo benadrukt men de vormen van het been. Een lange, wijde rok is meestal geschikter om te dragen.

Pater Guy Castelain van de Priesterbroederschap St. Pius X, (geestelijk) directeur van het ‘Confrérie Marie Reine des Coeurs’ en grote verspreider van de Ware Devotie tot Maria volgens de leer van de H. Grignion de Montfort, onderschrijft verder dat de zedigheid een uitermate mariale deugd is. De zedigheid is geen kwestie van mode, maar van deugd, gebaseerd op de Openbaring (de erfzonde en zijn gevolgen). Het is een akte van geloof. (Bulletin Confrérie Marie Reine des Coeurs, juli/augustus 2019)

De Ware Devotie, die nauw samenhangt met het Ridderschap van de M.I., brengt ons tot een intieme en onophoudelijke omgang met de Maagd der maagden. Wij zijn aan Maria toegewijd met lichaam, zintuigen, ledematen en dus moet men als liefdesslaaf van Maria het lichaam behandelen en erover beschikken zoals zij dat verlangt. Wat een krachtdadige aansporing tot onthechting, tot versterving, tot ongerepte levensreinheid! De Ware Devotie is hier een ongekende kracht. Begrijpen we ook dat elk restje van wereldse praktijken en gewoonten een diefstal is, gepleegd uit het offer van onszelf, en een hinderpaal tot effectief algeheel toebehoren aan Jezus en Maria. Onze toewijding rust op het verzaken aan de wereld als een huis op zijn fundamenten.

Mode: die geeft een boodschap af.

De mode en de mate van bedekking zijn een statement. De Engelse ontwerpster van de minirok en de hotpants, Mary Quant, verklaarde: “Ik houd van vulgariteit. Goede smaak staat voor dood, vulgariteit voor leven.”

De minirok is zogenaamd ontworpen met het oog op het comfort van de vrouw: het moest een praktisch en bevrijdend kledingstuk zijn, waarin zij in staat waren te rennen om de bus te halen. Gemak, comfort en vrijheid van beweging hebben er toe bijgedragen dat de normen van soberheid en elegantie zwaar onder vuur kwamen te liggen. Jeans en het T-shirt (aanvankelijk ondergoed) deden zo ook hun intrede, en wat te denken van alle kleding met gaten en scheuren.

Het is waar dat de mode meer en meer neigt naar vulgariteit; het weerspiegelt daarmee een mentaliteit die indruist tegen alle orde en discipline en elke vorm van beperking op welk vlak dan ook en streeft naar een volledige bevrijding in de manier waarop we ons gedragen. “Ik doe wat ik wil” is het motto, en een ander moet dit maar respecteren. “Life is too short to wear boring clothes” (“Het leven is te kort om saaie kleding te dragen,” Carly Cushnie, mode-ontwerpster) en: “Forget the rules. If you like it, wear it” (“Vergeet de regels. Als je het leuk vindt, draag het,” Marilyn Francis Walker, idem).

Kleren zijn functioneel en beschermen het lichaam tegen bijvoorbeeld weersomstandigheden, maar tevens geven ze een boodschap af. Met de manier waarop men zich kleedt, straalt men iets uit. “Style is a way to say who you are without having to speak” (“Stijl is een manier om te zeggen wie je bent zonder te hoeven spreken,” Rachel Zoe Rosenzweig, modeontwerpster, zakenvrouw en schrijfster). Kijk bijvoorbeeld naar bedrijven waar aan werknemers gevraagd wordt voor bepaalde functies een pak en stropdas te dragen. Dat komt professioneel over, correct, zakelijk, serieus en verantwoordelijk. Maar doordat gemak en comfort steeds belangrijker werden bij kledingkeuze ging het weerspiegelen van de identiteit van iemand middels zijn kledingkeuze verloren. Men kan nu bijna niet meer aan kleding zien wat de sociale positie is van iemand, of diens beroep. Veel kleding wordt door zowel mannen als vrouwen gedragen, door alle leeftijden, bij alle gelegenheden. Ook het afleggen van het habijt door de kloosterlingen, dat zo duidelijk de geest van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid weerspiegelde, heeft mede geleid tot de verslapping of het verlies van de identiteit van veel religieuzen.

Maar zo is het ook met ons. Kleden wij ons niet correct, dan lopen we het risico dat we langzaam maar zeker afzwakken in onze principes, in ons geloof, in onze ijver. Zoals we al eerder vermeldden: tussen het uiterlijk en het innerlijk vindt een wisselwerking plaats. Het één versterkt het ander, is er de uitdrukking van. Kleding drukt een deel van de persoonlijkheid uit en het is tevens een uiting van omgangsvormen. Kleding geeft signalen naar de anderen in de samenleving en speelt mee bij het leggen van contacten. Zo maakt niet goed en sjofel gekleed zijn vaak een slechte indruk en dan wordt het al moeilijker goede sociale contacten te leggen. Kleding benadrukt ook de persoonlijkheid; de hele verschijning van een persoon telt mee voor de eerste indruk en verder contact. Een verzorgd persoon geeft met zijn kleding ook blijk van respect voor de ander.

Het menselijk lichaam heeft zijn schoonheid en deze schoonheid is aantrekkelijk. Als gevolg van de erfzonde bestaat er echter de ongeregelde begeerlijkheid en het genot om lichamelijke schoonheid te beschouwen, en voornamelijk die van de vrouw kan daardoor leiden tot bekoring en zonde. Op zich zijn alle delen van het lichaam goed, maar niet alle delen zijn gelijk; sommige wekken de begeerlijkheid meer op dan andere als ze niet of niet voldoende bedekt zijn of de kleding heel strak is en de vormen van het lichaam aanneemt.

De modewereld en haar opvattingen

Mode wordt ontworpen door couturiers die in bepaalde kringen verkeren en met die mode uitdrukking willen geven aan een cultuur en aan denkbeelden die vaak rebels, revolutionair of provocerend zijn. Ook wil men met de mode de illusie van de eeuwige jeugd creëren, een altijddurende jeugd of puberteit zonder enige verantwoording of zelfdiscipline, een fenomeen dat het ‘Peter Pan Syndroom’ wordt genoemd. Zo wordt er voor volwassenen kleding ontworpen die eerder bij kleine kinderen past.

Ter illustratie van de ideeën die circuleren bij de couturiers volgen hier enkele uitspraken:

• “Clothes aren’t going to change the world. The women who wear them will.” (“Kleren zullen de wereld niet veranderen. De vrouwen die ze dragen zullen dit doen,” Anne Klein)
• “I think it’s the responsibility of a designer to try to break rules and barriers.” (“Ik denk dat het de verantwoordelijkheid is van een ontwerper om regels en obstakels te doorbreken,” Gianni Versace)
• “I wanted woman to have the same basic wardrobe as a man. Blazer, trousers, and suit. They’re so functional. I believed women wanted this and was right.” (“Ik wilde vrouwen graag dezelfde basis outfit geven als de man. Colbert, broek en pak. Die zijn zo functioneel. Ik geloofde dat vrouwen dit wilden en ik had gelijk,” Yves Saint Laurent)
• “We undress men and women, we don’t dress them anymore.” (“We kleden mannen en vrouwen uit, we kleden ze niet meer,” Pierre Cardin)
• “You can have anything in life if you dress for it.” (“Je kunt alles krijgen in het leven als je je ervoor kleedt,” Edith Head)
• “In order to be irreplaceable one must always be different.” (“Om onvervangbaar te zijn, moet je altijd anders zijn,” Coco Chanel)
• “I don’t design clothes. I design dreams.” (“Ik ontwerp geen kleren. Ik ontwerp dromen,” Ralph Lauren)
• “Fashion is part of the daily air and it changes all the time, with all the events. You can even see the approaching of a revolution in clothes. You can see and feel everyting in clothes.” (“Mode maakt deel uit van de dagelijkse lucht en het verandert constant, met alle gebeurtenissen. Je kunt zelfs een revolutie aan zien komen in kleding,” Diana Vreeland, mode journaliste)
• “A little bad taste is like a nice splash of paprika. We all need a splash of bad taste – it’s hearty, it’s healthy, it’s physical.” (“Een beetje slechte smaak is als een beetje lekkere paprika. We hebben allemaal een beetje slechte smaak nodig – het is hartig, het is gezond, het is lichamelijk,” Diana Vreeland)

Als tegenhanger: de heiligen

Er is een menigte heiligen die waarschuwingen geeft met betrekking tot de zedigheid; hieronder volgen enkele voorbeelden.

De zalige Hendrik Seuse, dominicaan, verklaart dat bij ijdele vrouwen, die verkeerde passies opwekken bij mannen en die niet geneigd zijn zich te beteren betreffende hun kleding en gedrag, de sacramenten geen redding kunnen geven.

Dan beklaagde Onze Lieve Heer zich bij de H. Margaretha van Cortona, lid van de derde orde van de H. Franciscus, dat Hij als opnieuw gekruisigd en met azijn gelaafd wordt door degenen die slecht communiceren, vooral door hen die erop uit zijn gezien te worden in de kerk met hen vergankelijke, kortstondige schoonheid.

Bij de H. Carolus Borromeus werden dames die niet zedig gekleed of niet gesluierd waren, niet tot de Communie en het Sacrament van de Biecht toegelaten.

De H. Bernardus van Siena verdeelde zijn toehoorders in de openlucht in twee groepen, te weten mannen en vrouwen. Tussen hen in liet hij doeken ophangen om blikken over en weer te voorkomen. Hij preekte ook tegen de mode, de luxe, de opmaak van de vrouw, alle inspanningen om er mooier uit te zien en was zeer verontwaardigd over moeders die hun dochters ongepast kleedden of dit toestonden en hij had het zelfs over de knuppel om een dergelijke afdwaling, een dergelijke minachting van de moeder voor haar plichten te corrigeren.

De H. Johannes van Sahagún (15e eeuw) preekte op een dag zó streng tegen het décolleté dat de in de kerk aanwezige dames hem wilden stenigen en hij graag voor deze zaak het leven had gelaten.

Zelfs de H. Lodewijk IX, een nederige koning, verlangde dat men in alle eenvoud voor hem verscheen. Toen op een zekere dag een knappe dame voor hem verscheen, vermaande hij haar in aanwezigheid van een broeder om meer te werken aan de schoonheid van haar ziel dan aan die van haar lichaam, die immers vergankelijk was.

De H. Cunegonde, een Claris, verscheen na haar dood aan een geestelijk dochter van haar en verzocht haar de priesters een boodschap door te geven. Dezen moesten de vrouwen waarschuwen dat ze geen overdadige versieringen moesten dragen en hun wangen en gezicht niet moesten kleuren om mooier te lijken, want dat was een belediging voor God en ze zouden zo zeker geen barmhartigheid bij Hem vinden.

Tot slot verscheen Onze Lieve Vrouw meerdere malen aan de herdertjes van Fatima. Bij één van deze verschijningen vroeg het zienstertje Jacintha haar door welke zonden de meeste mensen in de hel terechtkwamen. Onze Lieve Vrouw zei daarop dat het door de zonden tegen de zuiverheid was; dat velen ten val kwamen door schaamteloze mode en dat die zonde zeer groot was.

Correcte kleding: een uitdaging heden ten dage

Bij de vrouw overheerst de zucht naar lichamelijke schoonheid. Waarop zijn wereldse vrouwen zelf het meest trots? Op verstand, ontwikkeling, huishoudelijke talenten en verdiensten, deugden en bovennatuurlijke hoedanigheden? In de ogen van de wereldse wereld geldt een vrouw bijna uitsluitend door haar uiterlijke, lichamelijke bekoorlijkheid. En dat lichaam moet tentoongesteld worden, daarop moet de aandacht getrokken worden, dikwijls buiten de meest elementaire eisen van de zedigheid. Daarop is alle vrouwelijke kleding, de vrouwelijke mode berekend om nog maar niet te spreken over alle make-up en andere middelen om die zogenaamde schoonheid te verhogen.

Laten wij als katholieken, vooral als katholieke vrouwen, ons correct en passend kleden, sober maar elegant en vrouwelijk, en zo een tegenhanger zijn van de moderne mode en opvattingen. En laat de gelovige man zich ook een vrouw verwerven in heiligheid en ere, niet in hartstocht en begeerlijkheid, zoals de heidenen, die God niet kennen (H. Paulus 1 Thess. 4, 1-7).

Vooral in de kerk, wanneer we God zelf in de Communie ontvangen en ons li- chaam op een nog meer bijzondere wijze tempel is van de H. Geest, van de H. Drie-eenheid, dient de gelovige zich passend te kleden. Wij zijn zo Jezus tot troost en het is tevens een akte van eerherstel voor alle zonden die op dit gebied begaan worden. Laten we elkaar sterken en steunen door zedige kleding te dragen en het lichaam voldoende te bedekken. Goed voorbeeld doet goed volgen, maar slecht voorbeeld wordt ook gevolgd! Tevens kan een slecht voorbeeld de oorzaak zijn van ontmoediging bij degenen die zich wél correct trachten te kleden. Ons leven is zo voorbij en de wereld die we trachten te behagen zal ons niet te hulp komen bij het Laatste Oordeel. Laten we als vrouw of moeder niet tot diegenen gerekend worden die dan inzien hoe hun slechte voorbeeld overgegaan is op anderen of op hun dochters, nog jaren na hun overlijden, en hebben geleid tot verkeerde passies bij mannen.

Net zoals een ongepaste kleding tot ellende en zonde kan leiden, zo brengt echter gepaste en correcte kleding voor ons zegen en genade met zich mee. Zegen over ons eigen leven, over de leden van ons gezin, over de gehele katholieke gemeenschap, ja zelfs over de wereld. Het is niet altijd even gemakkelijk en leuk om zich gepast te kleden, maar God geeft kracht om de keuze te maken en te volharden en zal er ons hier op aarde en in het hiernamaals voor belonen. Roepen we hierbij de voorspraak van Maria in, ons grote voorbeeld. Laten we middels onze kledingkeuze zo niet alleen bijdragen aan het herstel van het gezin en daardoor van de maatschappij maar ook aan een hogere graad van glorie voor onze ziel in de Hemel! Het zal ons in eeuwigheid niet berouwen!

Bronnen:

• https://www.tfp.org/modesty-of-dress-and-the-love-of-God-an-effective-way-to-defend-the-family.html (20-2-2020)
• https://mens-en-samenleving.infonu.nl/diversen/99178-kleding-moet modieus-zijn-en-is-sociaal belangrijk.html (20-2-2020)
• De l’Ephiphanie au Carême au jour le jour, Abbé P. Troadec, pag. 122/123
• boekje Voorbereiding voor de Toewijding aan Onze-Lieve-Vrouw, FSSPX Hemelstraat, Antwerpen
• La Modestie Chrétienne, Dom Bernard Maréchaux O.S.B.